Kaszuby w kręgu przyjaciół w kręgu natury.
W Polsce znajdziemy wiele miejsc pięknych, ważnych, osobliwych. Bywają magnesem dla turystów, areną burzliwych zdarzeń, bohaterem literatury i natchnień malarzy. Ale nieliczne zasługują tak bardzo na miano magicznych, jak położone na Pomorzu - Kaszuby.
Magia tego regionu to piękno ich wyjątkowych krajobrazów, to tajemnice tej ziemi i jej osobliwości. Niewiele jest miejsc, gdzie przeszłość z przyszłością splatają się tak niesłychanie jak na Kaszubach. Piękna kultura, własny język, bogata tradycja i ogromne umiłowanie przyrody pozwoliły na zachowanie wartości, które z dzisiejszym nowoczesnym światem tworzą jedyny w swoim rodzaju krajobraz. Pełno w nim ciepła i niezgłębionej tajemnicy, spokoju i przytulności. A Kaszubi, ludzie otwarci i gościnni, znający doskonale swoje korzenie, żywot wiodą w swej ojczyźnie, która zaskakuje niezwykłymi wprost możliwościami wypoczynku.
W środkowej i południowej części Kaszub znajdziemy kilkaset jezior wielkich, jak Raduńskie, Wdzydze czy Charzykowskie i zupełnie malutkich, schowanych w niezwykłych lasach, często będących rezerwatami przyrody, jak choćby „Siedem Jezior Chośnickich". Znaczna część z nich to jeziora lobeliowe, których na samej tylko Ziemi Bytowskiej jest ponad 50. Rzeki na obszarze Kaszubskiego Pierścienia przypominają miejscami górskie potoki. Nic zatem dziwnego, że ta część Pojezierza nazywana jest Szwajcarią Kaszubską. W okolicy Kartuz i Kościerzyny ciągną się malownicze Wzgórza Szymbarskie z górującą nad okolicą Wieżycą - „kaszubskim Olimpem", najwyższym wzniesieniem na Niżu Środkowoeuropejskim. Jeziora powstały tu głównie w okresie polodowcowym. Warto wybrać się nad tzw. Kółko Raduńskie - istny raj dla poszukiwaczy wodnych wrażeń, które tworzy 11 połączonych jezior.
Północna część tego obszaru, obejmująca swoim zasięgiem teren powiatu lęborskiego, stanowi niesamowite połączenie tzw. Kaszub Jeziornych z morskimi. Łeba, będąca swoistą „bramą" do Bałtyku, od lat cieszy się uznaniem turystów pragnących wypocząć wśród niesamowitych krajobrazów, uzupełnić energię i poprawić kondycję, korzystając z atrakcji w ofercie tego miasta. Wspaniałe wydmy, Słowiński Park Narodowy uznany przez UNESCO Światowym Rezerwatem Biosfery, liczne zabytki, bogaty repertuar wydarzeń kulturalnych i sportowych o zasięgu międzynarodowym, są wspaniałą wizytówką Ziemi Lęborskiej. W stolicy powiatu - Lęborku - warto obejrzeć piękną starówkę.
Powiat kartuski obejmuje swym obszarem tzw. Szwajcarię Kaszubską. W Kartuzach warto zobaczyć XIV-wieczną Kolegiatę (z dachem w kształcie trumny), Muzeum Kaszubskie, w Sierakowicach Ołtarz Papieski, a w Żukowie zabytkowy zespół poklasztorny. Szwajcaria Kaszubska to najbardziej malownicza część Pojezierza Kaszubskiego, a właściwie całego regionu. Miłośnicy tej ziemi słusznie twierdzą, że nie zna Kaszub ten, kto nie poznał powiatu kartuskiego - perły Kaszub!
Na południu Kaszub, w okolicach Chojnic, położony jest Park Narodowy Bory Tucholskie. Wszędzie, gdzie trafimy, napotkamy rzadkie okazy fauny i flory, stare drzewostany i uroczyska. To dlatego w kaszubskich pieśniach, wciąż śpiewanych przy każdej okazji, tak dużo słów o morzu, jeziorze i lesie.
W okolicach Kościerzyny, nad jeziorem Wdzydze zwanym „Morzem Kaszubskim" - znajdują się Wdzydze Kiszewskie. W południowej części tej malowniczej wioski mieści się najstarsze w Polsce muzeum na wolnym powietrzu - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich, gdzie można zobaczyć pochodzące z XVII-XIX wieku kaszubskie chałupy, zagrody drobno-szlacheckie, dworki, wiatraki i drewniany kościół św. Barbary przeniesiony tu ze wsi Swornegacie. Niedaleko stąd do Wiela, miejscowości z niezwykłą Kalwarią Wielewską, zbudowaną na wzgórzach. W kapliczkach można znaleźć świątki i figury - dzieła ludowych rzeźbiarzy. Odbywają się tu coroczne biesiady kaszubskich gawędziarzy, którzy czarują gości przez długie godziny swoimi wzruszającymi i zabawnymi opowieściami.
Wart zobaczenia jest Bytów ze swoim wspaniałym średniowiecznym zamkiem, gdzie mieści się Muzeum Zachodnio-Kaszubskie ze zbiorami ludowej rzeźby, ze stylową restauracją. Na zamku organizowane są imponujące turnieje rycerskie. Kilkaset zabytków zlokalizowanych na terenie powiatu bytowskiego, wśród przepięknego krajobrazu i w atmosferze bardzo żywej kultury kaszubskiej, pozwala poznać przebogatą historię tego miejsca, ze śladami bytności przodków tej ziemi sprzed kilku tysięcy lat, widocznymi w okolicy Jez. Bobięcińskiego, Trzebiatkowej, Grabowie czy Piasznie.
Chojnice to w średniowieczu gród należący do książąt pomorskich, a w XVI-XVII wieku znany ośrodek luteranizmu. Do dziś zachowały się w mieście fragmenty murów obronnych z XIV wieku, gotycka bazylika pw. Ścięcia Jana Chrzciciela i kościół pojezuicki pw. Zwiastowania NMP. Takie malownicze i niezwykłe miejsca na Kaszubach można by wymieniać bez końca. Znajdziemy tu jeszcze wioski, których rytm życia regulują wschody i zachody słońca, a gościnność gospodarzy sprawia, że czujemy się jak w domu. Dla gości zawsze pod ręką mają tabakę, którą zażywają z przepięknych, ręcznie wykonanych tabakier.
Kaszubi posiadają swój język z własną gramatyką i pisownią. Zachował on w sobie elementy prastarej słowiańszczyzny. Powstały słowniki kaszubsko-polskie, podręczniki do nauki języka oraz ewangelia po kaszubsku, dzięki której coraz częściej w kościołach słychać kaszubską liturgię słowa.
Żmudne i uparte trwanie przy swoim cechuje wszystkich Kaszubów. Udało im się dzięki temu zachować nie tylko język, ale także swoistą kulturę i obyczaje. Może dlatego na Kaszubach nikt nie lekceważy - jak to bywa gdzie indziej - kultury ludowej. Nie dało się jej zamknąć w skansenach i muzeach, nie wytrzebiła jej kultura masowa, trwa z dala od wielkich miast, przeżywając w ostatnich latach swoisty renesans. Rzeźby, ceramika Neclów z Chmielna, słynne hafty kaszubskie, poezja, muzyka, taniec, rogowe tabakiery i muzyczne instrumenty - to wszystko jest w checzach, na odpustowych straganach i w domach gdańskich kolekcjonerów.
Pojezierze Kaszubskie jest najmilszym miejscem, do jakiego można trafić. Zapierające dech krajobrazy, dźwięki burczybasu, niepowtarzalny urok kaszubskich kafejek, pyszna kuchnia regionalna, barwne kramy i bazary - długo pozostają w pamięci turystów.
Ktoś kiedyś powiedział: „Kaszuby na zdrowie!", i miał rację, bo można tutaj, na ryby, na grzyby, na konie, na narty i sanki. Najważniejsze żeby aktywnie, żeby w ruchu. Ziemia Bytowska, Chojnicka, Kartuska, Kościerska i Lęborska to wymarzony raj dla znakomitego wypoczynku. l rzeczywiście, niewiele jest miejsc, gdzie można znaleźć tyle wspaniałości.