W Polsce znajdziemy wiele miejsc pięknych, ważnych, osobliwych. Bywa­ją magnesem dla turystów, areną burzliwych zdarzeń, bohaterem literatury i natchnień malarzy. Ale nieliczne zasługują tak bardzo na miano magicznych, jak położone na Pomorzu - Kaszuby.

Ma­gia tego regionu to piękno ich wyjątkowych krajobrazów, to tajemnice tej ziemi i jej osobliwości. Niewiele jest miejsc, gdzie przeszłość z przyszłością splatają się tak niesłychanie jak na Ka­szubach. Piękna kultura, własny język, bogata tradycja i ogromne umiłowanie przyrody pozwoliły na zachowanie wartości, które z dzisiejszym nowoczesnym światem tworzą jedyny w swoim rodza­ju krajobraz. Pełno w nim ciepła i niezgłębionej tajemnicy, spokoju i przytulności. A Kaszubi, ludzie otwarci i gościnni, znający doskonale swoje korzenie, żywot wiodą w swej ojczyźnie, która zaskakuje niezwykłymi wprost możliwościami wypoczynku.

W środkowej i południowej części Kaszub znajdziemy kilkaset jezior wielkich, jak Raduńskie, Wdzydze czy Charzykowskie i zupełnie malutkich, schowanych w niezwykłych lasach, czę­sto będących rezerwatami przyrody, jak choćby „Siedem Jezior Chośnickich". Znaczna część z nich to jeziora lobeliowe, których na samej tylko Ziemi Bytowskiej jest ponad 50. Rzeki na ob­szarze Kaszubskiego Pierścienia przypominają miejscami górskie potoki. Nic zatem dziwnego, że ta część Pojezierza nazywana jest Szwajcarią Kaszubską. W okolicy Kartuz i Kościerzyny ciągną się malownicze Wzgórza Szymbarskie z górującą nad okolicą Wieżycą - „kaszubskim Olimpem", najwyższym wzniesieniem na Niżu Środkowoeuropejskim. Jeziora powstały tu głównie w okresie polodowcowym. Warto wybrać się nad tzw. Kółko Raduńskie - istny raj dla poszukiwaczy wodnych wrażeń, które tworzy 11 połączonych jezior.

Północna część tego obszaru, obejmująca swoim zasięgiem teren powiatu lęborskiego, sta­nowi niesamowite połączenie tzw. Kaszub Jeziornych z morskimi. Łeba, będąca swoistą „bramą" do Bałtyku, od lat cieszy się uznaniem turystów pragnących wypocząć wśród niesamowitych krajo­brazów, uzupełnić energię i poprawić kondycję, korzystając z atrakcji w ofercie tego miasta. Wspa­niałe wydmy, Słowiński Park Narodowy uznany przez UNESCO Światowym Rezerwatem Biosfery, liczne zabytki, bogaty repertuar wydarzeń kulturalnych i sportowych o zasięgu międzynarodowym, są wspaniałą wizytówką Ziemi Lęborskiej. W stolicy powiatu - Lęborku - warto obejrzeć piękną sta­rówkę.

Powiat kartuski obejmuje swym obszarem tzw. Szwajcarię Kaszubską. W Kartuzach warto zobaczyć XIV-wieczną Kolegiatę (z dachem w kształcie trumny), Muzeum Kaszubskie, w Sierakowicach Ołtarz Papieski, a w Żukowie zabytkowy zespół poklasztorny. Szwajcaria Kaszubska to najbardziej malownicza część Pojezierza Kaszubskiego, a właściwie całego regionu. Miłośnicy tej ziemi słusznie twierdzą, że nie zna Kaszub ten, kto nie poznał powiatu kartuskiego - perły Kaszub!

Na południu Kaszub, w okolicach Chojnic, położony jest Park Narodowy Bory Tucholskie. Wszędzie, gdzie trafimy, napotkamy rzadkie okazy fauny i flory, stare drzewostany i uroczyska. To dlatego w kaszubskich pieśniach, wciąż śpiewanych przy każdej okazji, tak dużo słów o morzu, jeziorze i lesie.

W okolicach Kościerzyny, nad jeziorem Wdzydze zwanym „Morzem Kaszubskim" - znajdują się Wdzydze Kiszewskie. W południowej części tej malowniczej wioski mieści się najstarsze w Pol­sce muzeum na wolnym powietrzu - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich, gdzie można zobaczyć pochodzące z XVII-XIX wieku kaszubskie chałupy, zagrody drobno-szlacheckie, dworki, wiatraki i drewniany kościół św. Barbary przeniesiony tu ze wsi Swornegacie. Niedaleko stąd do Wiela, miejscowości z niezwykłą Kalwarią Wielewską, zbudowaną na wzgórzach. W kapliczkach można znaleźć świątki i figury - dzieła ludowych rzeźbiarzy. Odbywają się tu coroczne biesiady kaszubskich gawędziarzy, którzy czarują gości przez długie godziny swo­imi wzruszającymi i zabawnymi opowieściami.

Wart zobaczenia jest Bytów ze swoim wspaniałym średniowiecznym zamkiem, gdzie mieści się Muzeum Zachodnio-Kaszubskie ze zbiorami ludowej rzeźby, ze stylową restauracją. Na zamku organizowane są imponujące turnieje rycerskie. Kilkaset zabytków zlokalizowanych na terenie po­wiatu bytowskiego, wśród przepięknego krajobrazu i w atmosferze bardzo żywej kultury kaszubskiej, pozwala poznać przebogatą historię tego miejsca, ze śladami bytności przodków tej ziemi sprzed kilku tysięcy lat, widocznymi w okolicy Jez. Bobięcińskiego, Trzebiatkowej, Grabowie czy Piasznie.

Chojnice to w średniowieczu gród należący do książąt pomorskich, a w XVI-XVII wieku znany ośrodek luteranizmu. Do dziś zachowały się w mieście fragmenty murów obronnych z XIV wieku, gotycka bazylika pw. Ścięcia Jana Chrzciciela i kościół pojezuicki pw. Zwiastowania NMP. Takie malownicze i niezwykłe miejsca na Kaszubach można by wymieniać bez końca. Znaj­dziemy tu jeszcze wioski, których rytm życia regulują wschody i zachody słońca, a gościnność gospodarzy sprawia, że czujemy się jak w domu. Dla gości zawsze pod ręką mają tabakę, którą zażywają z przepięknych, ręcznie wykonanych tabakier.

Kaszubi posiadają swój język z własną gramatyką i pisownią. Zachował on w sobie elementy prastarej słowiańszczyzny. Powstały słowniki kaszubsko-polskie, podręczniki do nauki języka oraz ewangelia po kaszubsku, dzięki której coraz częściej w kościołach słychać kaszubską liturgię słowa.

Żmudne i uparte trwanie przy swoim cechuje wszystkich Kaszubów. Udało im się dzięki temu zachować nie tylko język, ale także swoistą kulturę i obyczaje. Może dlatego na Kaszubach nikt nie lekceważy - jak to bywa gdzie indziej - kultury ludowej. Nie dało się jej zamknąć w skansenach i muzeach, nie wytrzebiła jej kultura masowa, trwa z dala od wielkich miast, przeżywając w ostatnich latach swoisty renesans. Rzeźby, ceramika Neclów z Chmielna, słynne hafty kaszubskie, poezja, muzyka, taniec, rogowe tabakiery i muzyczne instrumenty - to wszystko jest w checzach, na odpu­stowych straganach i w domach gdańskich kolekcjonerów.

Pojezierze Kaszubskie jest najmilszym miejscem, do jakiego można trafić. Zapierające dech krajobrazy, dźwięki burczybasu, niepowtarzalny urok kaszubskich kafejek, pyszna kuchnia regio­nalna, barwne kramy i bazary - długo pozostają w pamięci turystów.

Ktoś kiedyś powiedział: „Kaszuby na zdrowie!", i miał rację, bo można tutaj, na ryby, na grzy­by, na konie, na narty i sanki. Najważniejsze żeby aktywnie, żeby w ruchu. Ziemia Bytowska, Choj­nicka, Kartuska, Kościerska i Lęborska to wymarzony raj dla znakomitego wypoczynku. l rzeczywi­ście, niewiele jest miejsc, gdzie można znaleźć tyle wspaniałości.